مکاتب شهرسازی مرتبط با سیاست های تأمین مسکن

سیاست‌های تأمین مسکن به شدت تحت تأثیر دیدگاه‌ها و رویکردهای مختلف در حوزه شهرسازی قرار دارند. هر مکتب شهرسازی با نگرش خاص خود به مسائل شهری و به ویژه تأمین مسکن پرداخته و بر سیاست‌های مرتبط تأثیر می‌گذارد. در ادامه به برخی از مکاتب مهم شهرسازی که بیشترین ارتباط را با سیاست‌های تأمین مسکن دارند، اشاره می‌کنیم:

1. مکتب شهرسازی نوگرایی (Modernism) این مکتب که در اوایل قرن بیستم شکل گرفت، به ایجاد شهرهای منظم و کارآمد با استفاده از تکنولوژی‌های نوین تأکید داشت. در حوزه مسکن، نوگرایی بر ساخت بلوک‌های مسکونی بزرگ و ساختمان‌های بلندمرتبه در مناطق شهری متمرکز بود. این دیدگاه به منظور افزایش تراکم و بهبود کارایی مسکن شهری توسعه یافت. پروژه‌هایی مانند بلوک‌های مسکونی لوکوربوزیه در فرانسه و آلمان نمونه‌هایی از این رویکرد بودند. هرچند این سبک در بسیاری از موارد با انتقادات اجتماعی و مشکلات کیفیت زندگی روبه‌رو شد.

2. مکتب شهرسازی نئولیبرالیسم این مکتب تأثیرات چشمگیری بر سیاست‌های مسکن از دهه 1980 به بعد داشت. بر اساس اصول بازار آزاد، نئولیبرالیسم تأکید دارد که بازار مسکن باید بیشتر به بخش خصوصی واگذار شود و دولت تنها نقش تنظیم‌کننده و کنترل‌گر را ایفا کند. در این رویکرد، تأمین مسکن به‌صورت عمده توسط سرمایه‌گذاران خصوصی و پروژه‌های ساختمانی بزرگ‌مقیاس انجام می‌شود. این رویکرد در کشورهای مختلف، به ویژه در انگلستان و ایالات متحده، به خصوصی‌سازی مسکن اجتماعی و تمرکز بر خانه‌سازی خصوصی منجر شده است.

3. مکتب شهرسازی پایدار (Sustainable Urbanism) این مکتب بر پایداری محیطی و توسعه پایدار تأکید دارد. در حوزه مسکن، این رویکرد به دنبال ایجاد ساختمان‌هایی است که از نظر مصرف انرژی، مواد بازیافتی و استفاده از منابع طبیعی بهینه باشند. سیاست‌های تأمین مسکن در این مکتب به توسعه محله‌های پایدار و کاهش آثار زیست‌محیطی ناشی از مسکن می‌پردازد. این مکتب تأثیرات قابل‌توجهی در سیاست‌های معاصر مسکن در اروپا و آمریکا داشته است.

4. مکتب شهرسازی عدالت‌محور (Just City) وابستگی و لزوم عدالت در توزیع رشد، به مفهوم نیاز به توزیع عادلانه منابع، فرصت‌ها و منافع رشد و توسعه اقتصادی بین تمام مناطق و گروه‌های اجتماعی در یک کشور اشاره دارد (شیخ اعظمی ، 1403 ، 128). این مکتب با تأکید بر عدالت اجتماعی و دسترسی برابر به منابع شهری، سیاست‌های مسکن را نیز بر همین اساس تنظیم می‌کند. در این رویکرد، تأمین مسکن به‌ویژه برای اقشار کم‌درآمد و حاشیه‌نشینان در اولویت قرار دارد. هدف این مکتب ایجاد شهری است که همه شهروندان، بدون توجه به طبقه اجتماعی یا موقعیت اقتصادی، به مسکن با کیفیت دسترسی داشته باشند. این رویکرد در برنامه‌های مسکن اجتماعی و یاری‌رسانی به اقشار ضعیف در کشورهای مختلف به کار گرفته شده است.

5. مکتب شهرسازی نو-شهرگرایی (New Urbanism) این مکتب که در اواخر قرن بیستم و اوایل قرن بیست و یکم ظهور کرد، به دنبال ایجاد محله‌های قابل پیاده‌روی، مراکز شهری متراکم و مسکن‌های متنوع در کنار کاربری‌های مختلط است. در این رویکرد، تأمین مسکن باید بخشی از یک محله متنوع باشد که دسترسی به خدمات شهری و محیطی سالم را تسهیل می‌کند. مسکن مقرون به صرفه در کنار انواع مختلف مسکن، از ویژگی‌های اصلی این مکتب است.

6. مکتب شهرسازی رفاه‌گرا (Welfare Urbanism) این مکتب به تأثیرات مثبت دولت در حوزه تأمین خدمات اجتماعی از جمله مسکن اعتقاد دارد. در این رویکرد، دولت رفاه نقش اصلی در تأمین مسکن عمومی و یارانه‌های مسکن ایفا می‌کند. این سیاست‌ها در کشورهایی مانند سوئد و دانمارک، که نظام‌های رفاهی قوی دارند، نمود بیشتری داشته است. این مکتب به دنبال ایجاد مسکن اجتماعی با کیفیت و دسترسی همگانی به مسکن است.

7. مکتب شهرسازی انسان‌گرا (Humanistic Urbanism) این مکتب به تأکید بر نیازهای انسانی و ارتباط با اجتماع در طراحی مسکن و شهرسازی می‌پردازد. در سیاست‌های مسکن مرتبط با این مکتب، توجه به کیفیت زندگی، روابط اجتماعی و معماری انسان‌محور بسیار مهم است. تأمین مسکن در این رویکرد باید به گونه‌ای باشد که نیازهای انسانی از جمله حس تعلق و هویت اجتماعی در نظر گرفته شود.

8. مکتب شهرسازی مشارکتی (Participatory Urbanism) این مکتب بر مشارکت شهروندان در فرآیندهای برنامه‌ریزی شهری و مسکن تأکید دارد. در این رویکرد، تأمین مسکن به عنوان فرآیندی دیده می‌شود که باید با همکاری مردم و دولت به شکل دموکراتیک صورت گیرد. سیاست‌های مسکن در این مکتب به دنبال تضمین حقوق مردم در دسترسی به مسکن مناسب و ایجاد فرصت‌های مشارکت فعال در تصمیم‌گیری‌های شهری است.

هر یک از این مکاتب دیدگاه‌های متفاوتی درباره تأمین مسکن ارائه می‌دهند و سیاست‌های مسکن در شهرهای مختلف می‌تواند با تلفیقی از این رویکردها اجرا شود.

منبع : شبکه شهری و توسعه منطقه ایی استان مازندران  ، تألیف : دکتر علی شیخ اعظمی 

..................

برای تهیه فیزیکی این منبع می توانید از طریق لینک زیر با ثبت نام و واریز وجه کتاب را خریداری کنید و به صورت پست به آدرسی که نوشتید ارسال خواهد شد :  

.......................

https://city-village.ir/p/16684