مکاتب جغرافیایی مرتبط با سیاست های تأمین مسکن

برای بررسی جزئی‌تر مکاتب جغرافیایی مرتبط با سیاست‌های تأمین مسکن، می‌توانیم هر مکتب را با توجه به مبانی نظری، دیدگاه‌های اصلی، و تأثیرات عملی آن بر برنامه‌ریزی مسکن و سیاست‌گذاری‌ها تحلیل کنیم.

1. مکتب جغرافیای انسانی مبانی نظری: این مکتب به بررسی روابط متقابل بین انسان‌ها و محیط زندگی آن‌ها می‌پردازد. جغرافیای انسانی بیشتر بر عوامل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی که بر پراکندگی جمعیت و نیازهای مسکن اثر می‌گذارند تمرکز دارد.

دیدگاه‌های اصلی: جغرافیای انسانی به سیاست‌های مسکن از منظر نیازهای مختلف گروه‌های اجتماعی نگاه می‌کند. این مکتب نیازهای مسکن را بر اساس عواملی چون ساختار خانواده، نژاد، طبقه اجتماعی و الگوهای مهاجرت بررسی می‌کند.

تأثیرات عملی: این مکتب می‌تواند سیاست‌هایی را پیشنهاد دهد که به توزیع عادلانه‌تر مسکن، برنامه‌ریزی برای اقشار آسیب‌پذیر، و رفع نیازهای خاص مناطق مختلف از لحاظ فرهنگی و اجتماعی بپردازد. به عنوان مثال، در سیاست‌های تأمین مسکن برای مهاجران یا گروه‌های کم‌درآمد، توجه به جغرافیای انسانی ضروری است.

2. مکتب جغرافیای شهری مبانی نظری: جغرافیای شهری به مطالعه فضاهای شهری، الگوهای توسعه شهری و تعاملات بین سکونتگاه‌ها می‌پردازد. این مکتب به عواملی نظیر تراکم جمعیت، توسعه زیرساخت‌ها، و کاربری زمین توجه دارد.

دیدگاه‌های اصلی: در این مکتب، سیاست‌های مسکن بیشتر در راستای بهینه‌سازی فضای شهری، استفاده کارآمد از زمین، و حل مشکلاتی چون حاشیه‌نشینی و مسکن غیررسمی طراحی می‌شود. شهرنشینی سریع و نیاز به اسکان بیشتر، توجه جغرافیای شهری را به مسئله مسکن و تأمین آن جلب کرده است.

تأثیرات عملی: جغرافیای شهری می‌تواند راه‌حل‌هایی برای کنترل رشد شهری، بهبود حمل‌ونقل و توزیع مناسب زیرساخت‌های مسکونی ارائه دهد. برای مثال، برنامه‌های توسعه مسکن در شهرهای بزرگ مانند ایجاد مسکن ارزان‌قیمت در اطراف شهر یا مناطق مرکزی که به دسترسی به حمل‌ونقل عمومی توجه دارد، تحت تأثیر این مکتب است.

3. مکتب نئومارکسیستی مبانی نظری: این مکتب بر پایه نقد سیستم سرمایه‌داری و نحوه توزیع ناعادلانه منابع و فضاهای شهری است. نئومارکسیست‌ها بر این باورند که بازار آزاد و نیروهای سرمایه‌داری به انباشت مسکن در دست طبقات ثروتمند و افزایش نابرابری منجر می‌شود.

دیدگاه‌های اصلی: از نظر این مکتب، سیاست‌های مسکن باید به سمت کاهش نابرابری‌ها و توزیع عادلانه‌تر ثروت و زمین در جامعه حرکت کند. تمرکز بر حق به مسکن و مقابله با سوداگری زمین و افزایش قیمت‌ها از اهداف این دیدگاه است.

تأثیرات عملی: این مکتب می‌تواند سیاست‌های دولت‌محور و کنترل شده مانند تعیین سقف برای قیمت‌های مسکن یا تخصیص زمین‌های عمومی به ساخت مسکن ارزان‌قیمت را پیشنهاد دهد. شهرهای سوسیالیستی گذشته نمونه‌هایی از این سیاست‌ها را اجرا کرده‌اند.

4. مکتب اکولوژیکی مبانی نظری: مکتب اکولوژیکی بر رابطه میان انسان و محیط زیست تمرکز دارد. در زمینه مسکن، این مکتب به تأثیرات زیست‌محیطی ناشی از ساخت و ساز، نحوه استفاده از منابع طبیعی و پایداری زیست‌محیطی توجه دارد.

دیدگاه‌های اصلی: تأمین مسکن نباید منجر به تخریب محیط زیست شود. بنابراین، سیاست‌های مسکن باید به سمت طراحی ساختمان‌های پایدار، استفاده از مواد تجدیدپذیر، و توجه به کاربری‌های زمین که از اکوسیستم‌های طبیعی محافظت می‌کنند حرکت کند.

تأثیرات عملی: سیاست‌های مسکن سبز، مانند استفاده از تکنولوژی‌های صرفه‌جویی در انرژی، تأمین مسکن در مناطقی که تأثیرات زیست‌محیطی کمتری دارند، و ایجاد شهرهای هوشمند که پایداری زیست‌محیطی را اولویت می‌دهند، تحت تأثیر این مکتب هستند.

5. مکتب نئولیبرالیستی مبانی نظری: این مکتب بر آزادی بازار و کاهش دخالت دولت تأکید دارد. معتقدان به این مکتب بر این باورند که بازار بهترین ابزار برای تخصیص منابع است و سیاست‌های مسکن باید بر اساس مکانیزم‌های بازار عمل کنند.

دیدگاه‌های اصلی: سیاست‌های مسکن در این مکتب شامل تشویق به مالکیت خصوصی، کاهش یارانه‌های دولتی برای مسکن و حمایت از سرمایه‌گذاری خصوصی در بخش مسکن است.

تأثیرات عملی: در سیاست‌های نئولیبرالی، دولت به جای ارائه مستقیم مسکن، بیشتر به تسهیل‌گری و ایجاد شرایط برای بخش خصوصی می‌پردازد. خصوصی‌سازی زمین‌ها، کاهش مقررات مربوط به ساخت و ساز، و تسهیل قوانین برای سرمایه‌گذاری در مسکن نمونه‌های این رویکرد است.

 هر یک از این مکاتب جغرافیایی، بر اساس دیدگاه‌ها و رویکردهای خاص خود، به تحلیل و تدوین سیاست‌های تأمین مسکن می‌پردازند. انتخاب رویکرد مناسب برای سیاست‌گذاری در حوزه مسکن به نیازهای جامعه، شرایط اقتصادی و اجتماعی، و اولویت‌های سیاست‌گذاران بستگی دارد. مسکن مقرون یکی از نیازهای اساسی جامعه است .  اجرای سیاست ها و برنامه ها برای ارائه گزینه های مسکن ارزان قیمت برای تمام سطوح درآمدی، حمایت از توسعه انواع مسکن، از جمله مسکن اجتماعی و مدل‌های مسکن مشترک می تواند گامی در تحقق مسکن مقرون به صرفه باشد (شیخ اعظمی ، 1403 ، 49).

منبع : شبکه شهری و توسعه منطقه ایی استان مازندران  ، تألیف : دکتر علی شیخ اعظمی 

برای تهیه فیزیکی این منبع می توانید از طریق لینک زیر با ثبت نام و واریز وجه کتاب را خریداری کنید و به صورت پست به آدرسی که نوشتید ارسال خواهد شد :  

https://city-village.ir/p/16684