جایگاه شبکه شهری و توسعه منطقه ایی در برنامه ریزی کاربری اراضی

جایگاه شبکه شهری و توسعه منطقه‌ای در برنامه‌ریزی کاربری اراضی بسیار مهم و حیاتی است، زیرا این دو مفهوم به شکلی بنیادین بر نحوه توزیع فضایی فعالیت‌ها، خدمات، و منابع اثر می‌گذارند. در برنامه‌ریزی کاربری اراضی، هدف اصلی سازماندهی بهینه‌ی فضاهای شهری و منطقه‌ای برای ایجاد تعادل در استفاده از زمین و تأمین نیازهای اقتصادی، اجتماعی، و زیست‌محیطی است. جایگاه شبکه شهری و توسعه منطقه‌ای در این زمینه را می‌توان در دو محور اصلی بررسی کرد:

1. شبکه شهری (Urban Network) و برنامه‌ریزی کاربری اراضی: شبکه شهری به ارتباطات فضایی و عملکردی بین شهرها و نقش‌های متفاوت آن‌ها در یک سیستم سلسله‌مراتبی از مناطق اشاره دارد. برنامه‌ریزی کاربری اراضی باید به این شبکه توجه داشته باشد تا توزیع بهینه‌ی فعالیت‌ها و کاربری‌ها در سراسر مناطق شهری و پیرامون آن تضمین شود.

نقش‌های شبکه شهری در برنامه‌ریزی کاربری اراضی:

توزیع متعادل فعالیت‌ها و خدمات: شبکه شهری به تعیین مکان‌های مناسب برای انواع کاربری‌ها، مانند مراکز تجاری، صنعتی، مسکونی و تفریحی کمک می‌کند. شهرهای بزرگ‌تر معمولاً مراکز اصلی اقتصادی و تجاری هستند و شهرهای کوچک‌تر و مناطق پیرامونی نقش تکمیلی در ارائه خدمات محلی ایفا می‌کنند.

ارتباطات فضایی بین مناطق: وجود شبکه حمل‌ونقل مؤثر بین شهرها و مناطق پیرامونی نقش مهمی در کاربری اراضی دارد. شهرها باید از طریق این شبکه‌ها به‌خوبی با یکدیگر و با مناطق روستایی مرتبط شوند تا جابجایی کارآمد کالاها و افراد تسهیل شود.

کاهش تراکم و پراکندگی نامناسب: شبکه شهری به توزیع مناسب فعالیت‌ها کمک می‌کند تا از تمرکز بیش از حد جمعیت و فعالیت‌ها در یک منطقه جلوگیری شود و پراکندگی نامناسب که منجر به ناکارآمدی کاربری اراضی می‌شود، کاهش یابد.

توسعه منطقه‌ای در برنامه‌ریزی کاربری اراضی:

تمرکززدایی و توسعه متوازن: یکی از اهداف اصلی توسعه منطقه‌ای، جلوگیری از تمرکز بیش از حد فعالیت‌ها در کلان‌شهرها و گسترش توسعه به مناطق کمتر توسعه‌یافته است. این امر مستلزم طراحی مناسب کاربری اراضی در این مناطق است تا توسعه اقتصادی و اجتماعی آن‌ها تسهیل شود.

توزیع عادلانه منابع و زیرساخت‌ها: در برنامه‌ریزی کاربری اراضی، توسعه منطقه‌ای بر این تأکید دارد که منابع و زیرساخت‌ها به‌طور منصفانه در سراسر مناطق توزیع شوند. این شامل توزیع خدمات بهداشتی، آموزشی، حمل‌ونقل عمومی، و مسکن در مناطقی است که به لحاظ اقتصادی کمتر توسعه یافته‌اند.

پایداری محیط زیستی: توسعه منطقه‌ای همچنین در راستای پایداری محیط زیستی عمل می‌کند. برنامه‌ریزی کاربری اراضی باید به گونه‌ای باشد که فشار زیادی بر مناطق حساس زیست‌محیطی وارد نشود و استفاده پایدار از منابع طبیعی تضمین شود. توسعه پایدار منطقه‌ای می‌تواند با ایجاد مناطق حفاظت‌شده و استفاده هوشمندانه از منابع، به این هدف کمک کند.

شبکه شهری و توسعه منطقه‌ای دو رکن اساسی در برنامه‌ریزی کاربری اراضی هستند. شبکه شهری به سازماندهی و مدیریت فضایی شهرها و ارتباط آن‌ها با یکدیگر می‌پردازد، در حالی که توسعه منطقه‌ای به تعادل و کاهش نابرابری‌های فضایی و جغرافیایی توجه دارد. برنامه‌ریزی کاربری اراضی با تلفیق این دو مفهوم، به توزیع بهینه فعالیت‌ها، منابع، و زیرساخت‌ها در سطوح مختلف فضایی کمک کرده و از تمرکز نامناسب جمعیت و فعالیت‌ها جلوگیری می‌کند.

عنوان کتاب :  شبکه شهری و توسعه منطقه ای استان مازندران ، موالف : دکتر علی شیخ اعظمی